Wieliczka. Niezwykłe odkrycie na Zamku Żupnym – polichromie z herbem Wazów

Podczas prac remontowych w królewskim Zamku Żupnym w Wieliczce dokonano zaskakującego odkrycia wysokiej klasy i imponujących polichromii naściennych, w tym herbu Wazów. Polichromie ukryte były przez setki lat pod warstwami tynku. Najstarsze dekoracje wstępnie datowane są na wiek XVII. Tego typu odkrycia zdarzają się niezwykle rzadko – informuje Jan Godłowski, dyrektor Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
Nowo odkryte, zabytkowe malowidła w pięciu reprezentacyjnych pomieszczeniach zamkowych, w licznych nawarstwieniach od XVII do początku XX wieku, stanowią niezwykle cenne świadectwo dziedzictwa królewskich Żup Krakowskich – najbardziej dochodowego przedsiębiorstwa w dziejach Polski.
Jak zauważa konserwator prowadzący badania Marcin Chojkowski – „o wysokiej wadze odkrycia decydują dwa czynniki: ranga samego miejsca oraz wartość artystyczna i historyczna. Mamy do czynienia właśnie z takim przypadkiem: odkrycia dokonano w murach historycznego budynku – siedzibie królewskiego przedsiębiorstwa i docenić należy wartość artystyczną wykonanych polichromii oraz odkrycie herbu Wazów, który w sposób jednoznaczny określa przynależność tego miejsca. Odkrycie królewskiego herbu było o tyle zaskakujące, że wcześniejsze badania nie potwierdziły malowideł w tym miejscu”.
W sumie polichromie obejmują duży zespół monumentalnego malarstwa, przedstawiającego klasycystyczną architekturę z widokami pejzażowymi. W pięciu salach znajdują się stosunkowo dobrze zachowane polichromie z motywami roślinnymi, wstępnie datowanymi na przedział XVIII – początek XX w., m.in. bukiety kwiatów w wazonach, wić roślinna z kwiatami oraz malarstwo przedstawieniowe o charakterze iluzjonistycznym, np. kamienne rzeźby w supraportach czy drapowane tkaniny w fryzie podstropowym.
Odsłonięto również fragmenty z dekoracją arabeskową i fragmenty w stylu orientalnym (charakterystyczne detale architektury).
Bardziej precyzyjne datowanie malowideł będzie możliwe po przeprowadzeniu dokładnej analizy badawczo-porównawczej, w tym szczegółowych badań laboratoryjnych.
Te znakomite pod względem artystycznym dzieła malarstwa monumentalnego podkreślają wyjątkowe znaczenie Zamku Żupnego jako centrum administracji królewskiego przedsiębiorstwa solnego – obejmującego Kopalnie Soli w Bochni i w Wieliczce, stanowiące najdłużej działające, najbardziej dochodowe i najważniejsze przedsiębiorstwo w dziejach Polski.