Ateny. Agent numer 1 – harcerz, sportowiec, najskuteczniejszy sabotażysta Aliantów

4 stycznia 1943 roku w Atenach, rozstrzelany został przez Niemców Jerzy Iwanow – Szajnowicz, polski patriota, harcerz, znakomity pływak, agent brytyjskich służb (033 B), bohater greckiego ruchu oporu.

Jerzy Iwanow – Szajnowicz – wykształcony, wysportowany, kulturalny, mówił sześcioma  językami, grał na pianinie, pływał, żeglował, uprawiał piłkę nożną i wodną. Był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Przed wojną reprezentował Polskę w piłce wodnej. Oddelegowany przez władze Polski do służby w wywiadzie brytyjskim wykonywał pracę szpiegowską i sabotażową. Został bohater greckiego ruchu oporu.

Szajnowicz urodził się w Warszawie w 1911 roku. Od 1926 r. mieszkał w Grecji. Po wybuchu II Wojny światowej podjął współpracę z Polską misją wojskową w Salonikach i udzielał pomocy Polskim żołnierzom. W 1940 r. Ekspozytura „A” Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Atenach zwerbowała go do pracy na rzecz Polskiego wywiadu.

Po upadku Grecji został przejęty przez Ekspozyturę „T” w Jerozolimie i w porozumieniu z bazą łączności z Krajem Oddziału VI Sztabu w Kairze wysłany do Grecji. Po kapitulacji Grecji Iwanow przedarł się do szkolącej się w Palestynie Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich.

W 1941 r. został zwerbowany przez brytyjskie służby specjalne. Brytyjczycy docenili zwłaszcza lingwistyczne zdolności Iwanowa – znał sześć języków. Po szkoleniu wywiadowczym w Aleksandrii, w październiku 1941 r. na okręcie podwodnym „Thunderbolt” przerzucono go jako agenta nr 033B w okolice Maratonu w Attyce.

Jako brytyjski agent Iwanow organizował pracę zwiadowczą i dywersyjną, jednym z jego głównych zadań była likwidacja źródeł zaopatrzenia aprowizacyjnego i wojskowego dla Afrika Korps. Przekazywał Brytyjczykom informacje o położeniu sił niemieckich i włoskich. Jako doskonały pływak pod osłoną nocy przebywał bez specjalistycznego sprzętu nawet bardzo długie (mierzone nawet w kilometrach) dystanse i umieszczał na kadłubach jednostek niemieckich lub innych transportujących zaopatrzenie dla wojsk III Rzeszy miny magnetyczne, które powodowały ogromne zniszczenia.

Zniszczył w ten sposób m.in. niemiecką łódź podwodną U-133, przejęty przez Kriegsmarine grecki niszczyciel „Król Jerzy”, włoski ścigacz i hiszpański statek transportowy.

Pracując w fabryce lotniczej Malziniotti w Nowym Faleronie, stworzona przez niego siatka dywersyjna prowadziła działania sabotażowe, które doprowadziły do rozbicia ponad 400 maszyn Luftwaffe.

Zajmował się też niszczeniem pociągów przewożących broń, oraz przekazywaniem Anglikom informacji o położeniu sił niemieckich, włoskich i składów broni, amunicji i paliwa, dzięki czemu Brytyjczycy mogli dokonywać udanych nalotów, znacząco osłabiając Niemców.

Po raz pierwszy złapany w grudniu 1941 r. po denuncjacji kolegi ze szkoły, zaatakował transportującego go strażnika i uciekł z pędzącego samochodu. Drugi raz zatrzymali go na wyspie Faros włoscy karabinierzy. Upił ich jednak w przydrożnej tawernie i uciekł w mundurze jednego z nich.

Latem 1942 r. bohaterstwo tajnego agenta znała cała Grecja. Niemcy rozesłali za Szajnowiczem listy gończe z jego zdjęciem. Zawrotna suma, pół miliona drahm, za pomoc w jego ujęciu, skusiła jednego z współpracowników. W wyniku tej zdrady, aresztowano go we wrześniu, torturowano i postawiono przed okupacyjnym sądem.

Według ocen greckich, najskuteczniejszy sabotażysta, jakim Alianci dysponowali w całym okresie II wojny światowej. Na jego grobie w Atenach wyryto inskrypcję „Zginął za Polskę”.

Pośmiertnie otrzymał od polskich władz emigracyjnych Order Virtuti Militari. W Grecji jest uznawany za Bohatera narodowego. Jego pomnik stoi w Salonikach.