Zapal Światło Wolności
Instytut Pamięci Narodowej zwraca się do rodaków o wzięcie udziału w akcji „Zapal Światło Wolności”. Kampania społeczna IPN nawiązuje do gestu solidarności, jaki wobec Polaków żyjących w stanie wojennym w Wigilię Bożego Narodzenia 1981 roku wykonały rzesze mieszkańców ówczesnego wolnego świata.
O zapalenie 13 grudnia o godzinie 19.30 świec – symbolicznych świateł pamięci – w urzędach i budynkach użyteczności publicznej zaapelował w liście do władz państwowych i samorządowych prezes IPN dr Jarosław Szarek.
W 1981 roku na znak jedności z rodakami świecę w oknie Pałacu Apostolskiego w Watykanie zapalił także papież Jan Paweł II. Do podobnego gestu jedności z żyjącymi w rzeczywistości stanu wojennego w odezwie do narodu wzywał wtedy Amerykanów prezydent USA Ronald Reagan.
– Tegoroczne Święta Bożego Narodzenia przynoszą dzielnemu narodowi polskiemu niewiele radości. Polacy zostali zdradzeni przez własny rząd. Ci, którzy nimi rządzą, oraz ich totalitarni sojusznicy obawiają się wolności, którą Polacy tak bardzo umiłowali. Na pierwsze przejawy wolności rządzący odpowiedzieli brutalną siłą, zabójstwami, masowymi aresztowaniami i utworzeniem obozów internowania – mówił ówczesny prezydent USA.
Honorowy patronat nad akcją objął Prezydent RP Andrzej Duda. Akcja prowadzona przez Instytut Pamięci Narodowej ma na celu upamiętnienie wszystkich tych, którzy stracili życie lub w inny sposób ucierpieli w wyniku wprowadzonego 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego.
W niedzielę 13 grudnia 1981 roku gen. Wojciech Jaruzelski w telewizyjnych wystąpieniu poinformował o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku milicja otoczyła zakłady pracy, a wokół Trójmiasta skoncentrowano znaczne siły milicji i wojska. Rozpoczęto także realizację operacji „Jodła”, w ramach której na podstawie przygotowanych wcześniej list, zatrzymano tysiące osób – głównie działaczy „Solidarności” i innych organizacji walczących z reżimem komunistycznym.
Doszło do brutalnych akcji przeciwko Polakom. Podczas pacyfikacji (16 grudnia) kopalni „Wujek” zginęło 9 górników, a 23 zostało rannych. Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a 22 lipca 1983 roku odwołany.