Zwycięskie Powstanie Lwowskie

22 lipca 1944 roku Armia Krajowa pod komendą dowódcy Obszaru Lwów płk. Władysława Filipkowskiego ps. Janka rozpoczęła Akcję „Burza”. Jej celem było opanowanie miasta przed wkroczeniem wojsk sowieckich i wystąpić wobec nich w roli gospodarza terenu oraz powstrzymanie prób eksterminacji ludności przez cofających się Niemców i uniemożliwienie ewentualnych działań Ukraińskiej Powstańczej Armii.

W 1944 roku zgodnie z planem odtwarzania sił zbrojnych, w Okręgu Lwów AK powstały m.in. 5 Dywizja Piechoty AK „Dzieci Lwowskich” oraz 14 Pułk Ułanów AK. Kontynuowały one tradycje 5 Dywizji Piechoty i 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich.

Rankiem 22 lipca oddziały sowieckie zaatakowały miasto. Od razu do atakujących Lwów wojsk pancernych przyłączyły się piesze szwadrony 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich Armii Krajowej.

Inne oddziały obsadzały punkty strategiczne Lwowa. Wkrótce miasto pokryło się biało-czerwonymi flagami. 27 lipca Lwów był wolny od Niemców. Żołnierze AK złożyli broń i rozeszli się do domów utrzymując pomiędzy sobą łączność konspiracyjną. W ten sposób chcieli uniknąć losu AK-owców z Wilna, których po zajęciu miasta skoncentrowano w jednym miejscu, rozbrojono i aresztowano.

Z murów miasta powoli zaczęły znikać polskie flagi, a polscy oficerowie zostali podstępnie aresztowani podczas rozmów z sowietami.

„Oficerowie sowieccy chwycili oficerów AK za ręce, wykręcając je do tyłu. Równocześnie pootwierały się drzwi i z korytarza wbiegli na salę bojcy uzbrojeni w pepesze. Część ustawiła się pośrodku sali, część dokonywała osobistej rewizji oficerów AK. Odbierano dokumenty i inne przedmioty osobiste. Broni nikt nie miał. Następnie sprowadzono ich pojedynczo na dół do obszernej sutereny. Po drodze na schodach stało wielu bojców, uzbrojonych w pepesze. Po kilkunastu minutach wyprowadzono ich na dziedziniec i załadowano na samochód ciężarowy. Siedzieli na podłodze ciasno, okrakiem jeden za drugim, twarzami w kierunku jazdy. Zawieziono ich do więzienia przy ulicy Łąckiego. Początkowo, przez kilka godzin, przebywali w jednej celi, potem rozprowadzono ich po różnych celach w tzw. budynku wewnętrznym, w którego piwnicach, za czasów gestapo, znajdowały się cele śmierci” – Epilog Burzy we Lwowie, Jerzy Polaczek.

Aresztowanych oficerów AK wywieziono do Kijowa do więzienia NKWD.

Podczas walki o Lwów poległo około 700 żołnierzy lwowskiej Armii Krajowej. Ogółem w walkach o Lwów wzięło udział około 3 tysięcy żołnierzy AK, a na terenie całego Okręgu Lwów około 7 tysięcy.

Około 2000 żołnierzy pojmano i wywieziono do soweckich łagrów.