Rozkaz powołania Armii Ochotniczej
w 100-lecie Bitwy Warszawskiej. 8 lipca 1920 roku gen. Kazimierz Sosnkowski wydał rozkaz Nr 70 29/Org. o utworzeniu Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej i mianowaniu gen. broni Józefa Hallera Generalnym Inspektorem Armii Ochotniczej.
Odzew społeczny na odezwę był niezwykle silny. Do 30 września 1920 w szeregi armii wstąpiło 105.714 ochotników. Wśród Ochotniczych Pułków były także oddziały z Kielc.
–Kto ma u siebie broń, kto ma konia i siodło, niechaj stanie z tym, co ma. Niech szlachetne współubieganie się o pierwszeństwo będzie miarą spełnionego obowiązku, miarą gorącej miłości ojczyzny – apelował do Polaków gen. Haller.
To właśnie 1 Batalion z 236 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej, złożony w większości z harcerzy i gimnazjalistów, razem ze swym kapelanem, księdzem Ignacym Skorupką, stoczył 14 sierpnia 1920 roku krwawy bój pod Ossowem – przez kilka godzin na przemian szturmując i odpierając ataki nieprzyjaciela. W bitwie tej zginęło wielu młodych żołnierzy, wyrwanych na front pod Warszawą prosto ze szkolnych ław. Listę poległych otwierali ksiądz Skorupko, szesnastoletni Zygmunt Płoszka, Jan Szczygielski i sanitariuszka batalionu, Jadwiga Szczygielska-Szybowska.
W kilka dni po Bitwie Warszawskiej, 17 sierpnia, inny ochotniczy oddział – 1 Batalion 54 Pułku Piechoty – zastąpił pod Zadwórzem drogę do Lwowa osławionej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego. W nierównym boju z okrutnymi kozakami zginęło 318 spośród 330 ochotników. Bitwę tę nazwano polskimi Termopilami, a jeden z poległych pod Zadwórzem żołnierzy został wybrany, by spocząć w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
W ramach działań mobilizacyjnych powołano także w kieleckim Okręgowy Inspektorat Armii Ochotniczej na Okręg Generalny „Kielce”, który mieścił się przy ul. Kolejowej 30- obecnie ul. Sienkiewicza. Od 10 lipca do 30 września 1920 roku na terenie OGen. „Kielce” wcielono 9706 ochotników, z których 6582 (65%) skierowano na front, jako uzupełnienie. Z pozostałych ochotników sformowano cztery kompanie marszowe piechoty, cztery kompanie wartownicze, 206 Pułk Ułanów oraz trzy baterie artylerii. Ochotnikami mogli być wszyscy zdolni do służby wojskowej od 17 do 42 roku życia.
W walkach 1920 roku uczestniczyło w sumie około 15 tys. mieszkańców Kielecczyzny.
Zdjęcia: NAC
