Bili się twardo, po rycersku. Zdobyli port Kriegsmarine

75 lat temu – 6 maja 1945 r. dowódca 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisław Maczek przyjął w porcie wojennym Wilhelmshaven kapitulację dowództwa bazy Kriegsmarine. Po 283 dniach walk dywizja gen. Stanisława Maczka zakończyła liczący ok. 1800 kilometrów szlak bojowy.

-Bijcie się twardo, ale po rycersku – mówił do swych żołnierzy gen. Maczek po wkroczeniu do Niemiec wiosną 1945 roku.

–W miarę zbliżania się dywizji do Wilhelmshaven obrona niemiecka, złożona z mieszanych oddziałów marynarki wojennej, formacji spadochronowych i S.S., staje się coraz twardszą – pisał gen. Maczek.

– Weszło 6 oficerów niemieckich. (…) ustawili się w rzędzie przed stołem, zasalutowali i stali na baczność. Jacyś inni niż ci brani na gorąco do niewoli, (…) z emocjami bitwy niewygasłymi jeszcze na twarzy – tak kapitulację bazy Kriegsmarine wspominał dowódca 1 Dywizji Pancernej.

6 maja, gdy niemieccy obrońcy bazy wędrowali do niewoli, w mieście i porcie zawieszono polskie flagi. W porcie poddało się dowództwo niemieckiej 10 Dywizji Piechoty, dowództwa ośmiu pułków piechoty i artylerii, 2 admirałów, generał, 1900 oficerów, 32 tysiące podoficerów i szeregowców.

Dywizja Pancerna gen. Maczka rozpoczęła swój chlubny szlak bojowy od bitwy pod Falaise we Francji. Polacy wyzwolili Ypres, Gandawę, Bredę, obóz dla jeńców wojennych Oberlangen i doszli do Wilhelmshaven.

To właśnie Breda stała się później miejscem spoczynku ciała generała. Został pochowany, zgodnie ze swoim życzeniem, na tamtejszym cmentarzu wojskowym. Manewr wyzwolenia Bredy przyniósł Polakowi spory rozgłos, ponieważ udało się mu uchronić miasto od zniszczeń, a ludność cywilną od dalszych strat.

Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 r. w Szczercu pod Lwowem. W latach 1910-14 studiował filozofię i filologię polską na Uniwersytecie Lwowskim. W tym czasie odbył szkolenie w Związku Strzeleckim. Służbę w Legionach Polskich uniemożliwiło mu powołanie do armii austriackiej.

Po wojnie gen. Maczek został pozbawiony obywatelstwa polskiego przez komunistyczne władze. Udał się do Edynburga w Szkocji, gdzie osiedlił się. Pozbawiony świadczeń przysługujących żołnierzom alianckim, rozpoczął pracę jako sprzedawca, a następnie jako barman w hotelu „Learmouth”.

W 1990 r. otrzymał awans do stopnia generała broni, a w 1992 r. został kawalerem orderu Orła Białego. Na wniosek mieszkańców Bredy nadano mu honorowe obywatelstwo Holandii.

Zdobycie bazy niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven przez dywizję gen. Maczka upamiętniono m.in. napisem na jednej z tablic przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.

Zdjęcia: NAC/IPN